عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با بیان اینکه بیشترین جمعیت یاران آن حضرت از مردم کوفه بودند، گفت: انتخاب این شهر برای مرکز قیام غیر از بحث ارسال نامه‌های کوفیان، کاری پسندیده و منطقی بوده است ولی عبیدالله بن زیاد به سرعت تلاش کرد و با فریبی که داد اجازه نداد تا قیام امام به سرانجام برسد. 

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر ذاکری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 7 مردادماه در نشست علمی «گونه‌شناسی یاران امام حسین(ع)» که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، گفت: وقتی امام حسین(ع) در مدینه به بیعت با یزید دعوت شد آن را نپذیرفت و در مدینه امکان هیچ گونه فعالیتی وجود نداشت و ایشان به مرگ تهدید شدند لذا مدینه را به قصد مکه ترک کردند. بعد از یک ماه خبر عزیمت امام به مکه به گوش کوفیان رسید و آن‌ها با نوشتن نامه‌هایی از امام دعوت کردند که به آنجا برود و رهبری جامعه اسلامی را برعهده بگیرد و امام حسین(ع) هم سفیر خود مسلم را به این شهر فرستادند تا موقعیت را بررسی کنند و طبیعتاً جمعی به آن حضرت پیوستند و تا کربلا هم در کنار ایشان ماندند.

وی با بیان اینکه برخی از یاران امام حسین(ع) جزء صحابی پیامبر(ص) بودند، افزود: یکی از اینها ابوالحیاج یا عبدالله بن ابی سفیان از شهدای کربلاست؛ او از یاران رسول خدا(ص) بود؛ دیگری انس بن حارث کاهلی است و شرح حال مختصری از ایشان در منابع وجود دارد و حدیثی از وی از پیامبر(ص) نقل است که از پیامبر(ص) شنیدم این فرزند من یعنی امام حسین(ع) در سرزمین عراق کشته می‌شود و هر کسی مشاهده کرد او را یاری کند. عبدالله بن یقطر یا بقطر که نامه حضرت را به کوفیان رساند باز جزء صحابه پیامبر(ص) نقل شده است و طبق نقل بلاذری در منزل بنی مقاتل به آن حضرت پیوست.

ذاکری با بیان اینکه بخشی از آنان هم جزء یاران امیرالمؤمنین(ع) هستند، تصریح کرد: مثلاً حبیب بن مظاهر که او را جزء شرطة‌الخمیس معرفی کرده‌اند از یاران امام علی(ع) است و جمعی هم افرادی با عقاید مختلف بودند ولی به حضرت پیوستند از جمله زهیربن بجلی که نشان می‌داد طرفدار عثمان بود ولی در مذاکره حضرت با او به ایشان پیوست.

حضور قاریان قرآن در لشکر امام حسین(ع)

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه حربن یزید ریاحی و سعدبن حارث و برادرش هم جزء کسانی بودند که به امام(ع) پیوستند، گفت: گفته شده است این دو برادر جزء خوارج بودند ولی وقتی صدای هل من ناصر امام حسین(ع) را شنیدند، به ایشان پیوستند و شهید شدند. کسانی مانند بریر هم قاری قرآن بودند بنابراین از جهت شخصیتی هم شخصیت‌های برجسته با عقاید گوناگون و متفاوت در جمع یاران امام(ع) بودند.

ذاکری با اشاره به محدوده جغرافیایی یاران امام حسین(ع) با بیان اینکه از مدینه و مکه 18 تن و طبق برخی نقل‌ها بیشتر از بنی‌هاشم در رکاب امام(ع) حاضر شدند، اظهار کرد: عبدالرحمان بن عبد ربه انصاری از جمله این افراد است که از مدینه بود و در مکه به امام پیوست و جناده بن عمرو و فرزند او هم باز جزء کسانی است که از مدینه در رکاب امام بود. حسان هم نفر دیگری است که از مدینه در لشکر امام حسین(ع) حاضر بود. بنابراین مردم مدینه آگاهی چندانی از اوضاع سیاسی آن زمان نداشتند لذا حضرت نمی‌توانست از آنجا اقدامی بکند زیرا حامی نداشت به همین دلیل به سمت مکه حرکت کرد و در مکه هم برخی صحابه و فرزندان آن‌ها مانند عبدبن الله عباس و عبدالله بن عمر به حضرت توصیه کردند که شما بهتر است به یمن بروید.

وی افزود: در جمع اصحاب حضرت، یمنی‌های ساکن مدینه بودند ولی اینکه کسی از یمن آمده باشد نداریم جز یک نفر بنابراین در یمن هم زمینه حرکتی برای امام(ع) فراهم نبود مگر اینکه توجیه کنیم توصیه عبدالله بن زبیر و عبدالله بن عمر به آن حضرت برای حفظ جان بوده است و این هم با هدف امام حسین(ع) سازگار نیست زیرا امام صرفاً دنبال حفظ جان نبودند، به همین دلیل به سمت کوفه حرکت کردند.

بیشترین حضور از کوفیان در لشکر امام (ع)

ذاکری گفت: نقل شده است که از بصره هم حدود 10 نفر به امام(ع) پیوستند که تعداد اندکی است ولی در کوفه جمعیتی حدود 60 نفر با امام حسین(ع) بودند و جمع زیادی هم نامه برای امام(ع) نوشتند و البته برخی از کوفیان با اینکه نامه برای امام آوردند در رکابشان نماندند و برگشتند.

ذاکری اضافه کرد: در مسیر راه تا کربلا هم بیش از 20 نفر از کوفه به امام حسین(ع) پیوستند و در ایامی که در کربلا حضور داشتند هم باز تعداد دیگری از مردم کوفه به ایشان ملحق شدند. طبق آمار، 16 نفر در مسیر راه، 28 نفر از ورود به کربلا تا عاشورا و در شب و روز عاشورا هم 15 نفر به لشکر امام ملحق شدند و در مجموع 65 تن از یاران امام(ع)، از کوفه بودند لذا امکان موفقیت حضرت در کوفه بیشتر بود.

وی ادامه داد: افزون بر این اگر ما در نظر بگیریم که مردم کوفه امام(ع) را دعوت کردند و اگر امام این دعوت را نپذیرفته بود، از نظر شرعی جای اشکال وجود داشت. البته قبلاً هم مردم کوفه بعد از شهادت امام مجتبی(ع)، از امام حسین(ع) خواسته بودند که به آنجا بروند ولی نپذیرفتند.

بی وفایی برخی اقوام به امام حسین(ع)

وی ادامه داد: فرزندان جعده که او هم فرزند ام‌هانی و در حقیقت نواده‌های عمه امام حسین(ع) بودند، از امام خواستند که به کوفه بروند البته این مسئله در دوره معاویه رخ داد و در جریان نهضت حسینی هم برخی از آن‌ها یعنی فراس بن جعده به مکه آمده بود. برادر او نامه‌ای برای امام حسین(ع) نوشت و یادآوری کرده بود اوضاع کوفه دگرگون شده است و امکان موفقیت حضرت کم است. فراس در بین راه البته با اجازه از امام اردوگاه ایشان را ترک کردند و این جزء ریزش‌های کربلا بود و بعد از این واقعه ارتباطی بین اهل بیت(ع) و این خاندان نمی‌بینیم با اینکه پدرشان یعنی جعده از کارگزاران امام علی(ع) بود کما اینکه عبیدالله حر جعفی هم حاضر نشد امام را یاری کند.

ذاکری بیان کرد: بنابراین در این واقعه، حوادث متعدد رخ داده است که برخی مشهور و برخی هم غیرمشهور است. البته اشاره کنم که از بین بنی‌هاشم خاندان عقیل بعد از خاندان امیرالمؤمنین(ع) بیشترین جمع شهدای کربلا را دارند که جای توجه است و برخی از شهدا هم موالی یا غلامان هستند که 10 تن شهید هم از موالی در کربلا شهید شدند و این موالی هم از فارس و هم از آفریقا بوده‎‌اند. بنابراین از ملیت‌های مختلف در صحنه کربلا بودند.

وی اضافه کرد: بیشترین جمعیت یاران آن حضرت از مردم کوفه بود بنابراین انتخاب این شهر برای مرکز قیام غیر از بحث ارسال نامه، کاری پسندیده و منطقی بوده است ولی عبیدالله بن زیاد به سرعت تلاش کرد و با فریبی که داد اجازه نداد تا قیام امام به سرانجام برسد.